Obecnie piłka nożna jest coraz szybsza, mniej przewidywalna i jeszcze bardziej wymagająca. Jeżeli jako trener pragniesz, aby twój zawodnik podążał za tym trendem, pozwól mu jak najwięcej doświadczać, sprawdzać się w nowych sytuacjach, próbować nowych rzeczy. Stwórz zawodnika, który opanuje nie tylko na wysokim poziomie umiejętności techniczne, taktyczne i motoryczne, ale również mentalne. Stwórz zawodnika, który będzie pewny siebie, samodzielnie nauczy się wychodzić z porażek oraz weźmie odpowiedzialność za swoje działania i swój sportowy rozwój.

Budowanie kreatywnego piłkarza to proces, w którym bierze udział nie tylko on sam, ale również jego rodzice oraz ty trenerze. Aby pomóc ci w tym procesie, poniżej znajdziesz 10 wskazówek, które pozwolą zacząć ci budować przyszłe pokolenia kreatywnych zawodników:

1. ZACZNIJ OD SIEBIE – pamiętaj, że drużyna piłkarska jest twoim lustrzanym odbiciem. Jej ograniczenia to twoje ograniczenia, a rozmiar jej sukcesów wynika z rozmiaru sukcesów, które ty sam jesteś w stanie im pokazać. Dlatego jeżeli oczekujesz, że twoi zawodnicy sięgać będą po najwyższe trofea, kreatywnie będą grać na boisku, zacznij najpierw od siebie. Pamiętaj, że każdy z nas ma swoje zalety i wady, blaski i cienie. Tylko nie każdy z nas jest ich świadom. Aby uczyć innych, zrozumieć ich potrzeby, zacznij najpierw od poznania samego siebie, od zrozumienia jaką ty jesteś osobą, jakim ty jesteś trenerem. Zanim zaczniesz rozwijać swoją drużynę, postaw w pierwszej kolejności na swój rozwój. Pamiętaj, że z rozwojem osobistym jest jak z płynięciem kajakiem pod prąd. Jeżeli nie rozwijasz się - nie wiosłujesz - cofasz się. Dlatego pragnij stać się ekspertem nie tylko w obszarze techniki, taktyki czy motoryki. Zdobywaj także wiedzę z treningu mentalnego, psychologii, aby jak najbardziej kompleksowo wspierać swoich zawodników. Ponieważ twoja drużyna urośnie na tyle, na ile ty jej pozwolisz.

2. SŁUCHAJ I OBSERWUJ UWAŻNIE - jako trener spójrz na zawodnika w szerszym kontekście. Zwróć uwagę, że piłka nożna jest tylko wycinkiem jego życia. Poza nią piłkarz ma swoje życie, swoje problemy, swoje wyzwania, które przekładają się na jego grę na boisku. Dlatego słuchaj nie tylko tego, co mówi, ale również tego czego nie mówi, a co chciałby ci powiedzieć. Dodatkowo obserwuj jego mowę ciała, to jak wygląda oraz to jak się czuje. Spójrz także na swoją drużynę - na relacje pomiędzy zawodnikami, ich poziom koncentracji, zaangażowania. Bądź ciekawy, aby jak najlepiej zrozumieć swoich zawodników, ponieważ meczu nie wygrasz jako trener, stojąc na murawie poza linią. Potrzebujesz mocnej, zgranej i niezawodnej drużyny, która sięgnie po zarówno swoje, jak i twoje sportowe cele. Ale zanim to się stanie, staraj się uważnie słuchać i obserwować zawodników. Bądź nie tylko trenerem od techniki czy taktyki, ale także i być może przede wszystkim przyjacielem. Osobą, do której będą mogli przyjść i u której dostaną mentalne wsparcie zarówno jako piłkarz, ale także, a może i przede wszystkim jako człowiek.

3. ZADAWAJ ODPOWIEDNIE PYTANIA - ponieważ to pytania są siłą napędową rozwoju. Zwróć uwagę, że każdy z nas ma swoje doświadczenia zbierane przez całe życie. Każdy z nas często uważa, że to on wie najlepiej. A czy faktycznie tak jest? Jako trener, jeżeli chcesz budować kreatywnego piłkarza, to nie narzucaj mu sufitu własnych doświadczeń, nie dawaj mu swoich złotych rad, konkretnych instrukcji, co robić krok po kroku. Twoje doświadczenia są cenne, ale podane wprost zawodnikowi nie zbudują jego kreacji. Zamiast tego, zadawaj mu pytania otwarte typu: „Jak myślisz?”, „Jak chcesz to rozwiązać?”, „Co z tym zrobisz?”, „Co potrzebujesz, aby grać lepiej?”, „Jak możesz podnieść swoją pewność siebie?” itd. Pamiętaj, że umysł jest jak spadochron. Działa, kiedy jest otwarty. A otwarty jest wówczas, kiedy zadajemy otwarte pytania. Dlatego niech zawodnik sam znajdzie rozwiązanie, niech sam znajdzie w sobie odpowiedź, co powinien zrobić, aby zrealizować dane zadanie. Niech wykaże się inicjatywą, niech to on da ci przepis na wyzwanie, które ma właśnie przed sobą. A jeżeli sam podsunie ci rozwiązanie, to będzie bardziej skłonny je zrealizować, zamiast sabotować, ponieważ będzie jego. I to sprawi, że będzie nie tylko bardziej kreatywny, ale dodatkowo zacznie brać odpowiedzialność za swoje działania oraz swój piłkarski rozwój.

4. POZWÓL POPEŁNIAĆ BŁĘDY - ponieważ to właśnie błędy, ich doświadczanie, a przy tym samodzielne, konstruktywne wyciąganie wniosków jest kluczem, aby piłkarz mógł wzrastać mentalnie. Jako trener nie krytykuj swoich zawodników za każdym razem kiedy popełnią błąd, ale uważnie obserwuj jak zareagują i jak poradzą sobie w danej sytuacji. Dodatkowo popracuj mentalnie z zawodnikami i uświadom ich, że porażka nie jest przeciwieństwem sukcesu, ale kolejnym krokiem do jego osiągnięcia. Pokaż im, aby porażki traktowali jako lekcje, żeby wyciągali z nich wnioski i nie odpuszczali po przegranym meczu. Niech każda przeszkoda będzie dla nich jedynie pretekstem do tego, aby na kolejnym treningu dawać z siebie jeszcze więcej. Topowi piłkarze, jak Virgil van Dijk, Leo Messi czy Cristiano Ronaldo podziwiani są na całym świecie, gdziekolwiek się nie pojawią. Ich historie pokazują, że sukces to nie dzieło przypadku, ale ciężka i systematyczna praca. A przy tym nieustanne wyciąganie wniosków z popełnionych błędów i konsekwentne wdrażanie ich w życie. Jako trener pamiętaj, że nauka umiejętności piłkarskich to proces, który wymaga czasu, doświadczania, wyciągania lekcji z porażek i każdego dnia szukania sposobów, co można poprawić, aby na kolejnym treningu, meczu być lepszą wersją siebie.

5. POZWÓL DOŚWIADCZAĆ I PRZEŻYWAĆ – ponieważ to właśnie doświadczenia budują u zawodnika przeżycia. Kiedy nie pójdzie po jego myśli, przeżywa daną sytuację, wkurza się, nie rozumie jej. Ale często to właśnie te trudne momenty są punktem zwrotnym w jego rozwoju. Dlatego jako trener, kiedy twoja drużyna przegra mecz, zanim wejdziesz do szatni i zaczniesz cokolwiek mówić, daj jej czas. Niech każdy z zawodników przeżyje porażkę po swojemu, niech wyciągnie lekcje na swój sposób. Na analizę, wnioski przyjdzie jeszcze czas. Niech piłkarz prześpi się ze swoimi myślami, z tym co czuje. Czasami ma być niewygodnie, aby w dłuższej perspektywie mógł mentalnie się rozwinąć. Wówczas kolejnego dnia wróci na trening, świadomie zaczynając się poprawiać i będąc bardziej zaangażowanym w grę. Doświadczenia budują przeżycia, a one są kluczowe, ponieważ na ich końcu jest nowa, lepsza wersja zawodnika.

6. ODDAJ WŁADZĘ - jako trener, raz na jakiś czas, spróbuj nie narzucać z góry własnej taktyki, ale powiedz swoim zawodnikom: „To wy mi pokażcie, jak będziemy dzisiaj grać”. Piłkarze, którzy mają doświadczenie na boisku, intuicyjnie będą wiedzieli, jak mają zagrać dobry mecz. A kiedy oddasz władzę zawodnikom, dużo chętniej będą brali odpowiedzialność za swoje decyzje, nie będą ich sabotować, ponieważ to będą ich decyzje. A jako trener nie tylko zwiększysz ich zaangażowanie w grę, ale również zrobisz kolejny krok w rozwoju ich kreatywności.

7. TWÓRZ SYTUACJE NIESZABLONOWE – przygotowując treningi, świadomie twórz momenty wymagające od piłkarza nauki gry w chwilach niepewności, kiedy zawodnik musi podjąć decyzję, nie mając do dyspozycji wszystkich potrzebnych informacji. Wówczas, czerpiąc informacje z boiska, zacznie wykorzystywać własną intuicję, zacznie odczytywać to, co dzieje się na murawie i elastycznie się dopasowywać. Jako trener miej otwarty umysł, szukaj nowych pomysłów, urozmaicaj treningi, aby zawodnik miał możliwość wyboru kilku wariantów i mógł sam decydować, który z nich wybierze. Stwarzając nieszablonowe sytuacje na treningach zaczniesz dokładać kolejny element, ważny z punktu widzenia rozwoju kreatywnego piłkarza.

8. BUDUJ PEWNOŚĆ SIEBIE – kreatywny zawodnik, to także pewny siebie zawodnik, szczególnie w warunkach presji meczowej, gdzie musi podejmować często szybkie i ryzykowne decyzje. A pewność siebie w piłce nożnej to przede wszystkim pewność swoich umiejętności piłkarskich, w tym głównie umiejętności techniczno-taktycznych. Ponieważ dopiero dobrze wyszkolony zawodnik jest w stanie pokazać kreację na boisku. Jest wówczas w stanie wynieść mecz na dużo wyższy poziom i pokazać kibicom spektakl, o którym inni zawodnicy mogą tylko pomarzyć. W przeciwnym razie, w stresujących momentach zawodnik wracać będzie do utartych, wyćwiczonych na treningach, schematów. Dlatego warto pamiętać, że zanim piłkarz stanie się na meczach mistrzem kreatywności, to wcześniej na treningach, musi stać się mistrzem umiejętności piłkarskich.

9. TRENUJ KONCENTRACJĘ - szybki przegląd pola, analiza gry przeciwnika i dokonywanie trafnych decyzji wymaga od zawodnika opanowania także umiejętności mentalnych. Z jednej strony wchodzenia w wysoki stan koncentracji. Stan, w którym zawodnik potrafi odciąć się od bodźców zewnętrznych, potrafi być „tu i teraz” i często zagrać mecz swojego życia. Z drugiej strony wracania do pełnego skupienia w momencie popełnienia błędu. Dodatkowo utrzymanie wysokiego poziomu koncentracji skorelowane jest także z umiejętnościami motorycznymi piłkarza. Jeżeli jest dobrze przygotowany pod względem fizycznym, to ma wyższy stopień odporności na zmęczenie oraz dłużej będzie w stanie, w trakcie meczu, utrzymać koncentrację. A tym samym będzie potrafił podejmować nieszablonowe decyzje w ostatnich minutach meczu, często rozstrzygających o wynikach spotkania.

10. UCZ KREATYWNOŚCI POPRZEZ ZABAWĘ – zarówno tych młodszych, jak i starszych zawodników. Nasz mózg uwielbia gry i zabawy, ponieważ w tym stanie dużo szybciej się uczy oraz wykorzystuje mocniej prawą półkulę, która odpowiedzialna jest za kreatywne myślenie. Dlatego jako trener urozmaicaj treningi, ucz zawodników podejmowania decyzji w sytuacjach poza typową grą na boisku. I koniecznie wykorzystuj do zabaw piłkę. Dzięki temu zwiększysz motywację i zaangażowanie zawodników, a dodatkowo rozbudzisz w nich potencjał kreatywności. Jednocześnie wykorzystując zabawy oraz piłkę, przy okazji możesz trenować umiejętności techniczne, taktyczne oraz motoryczne - kluczowe z punktu widzenia rozwoju zawodnika.

Podsumowując, pamiętaj trenerze aby tworząc kreatywnego piłkarza, zacząć od siebie. Następnie słuchaj i obserwuj uważnie swoich zawodników – bądź nie tylko trenerem na boisku, ale również przyjacielem poza murawą. Pozwól także popełniać im błędy i wyciągać z nich wnioski, a podczas treningów twórz świadomie przestrzeń, wymagającą od zawodników samodzielnego podejmowania decyzji. Bycie kreatywnym piłkarzem to opanowanie zarówno umiejętności techniczno-taktyczno-motorycznych, ale również mentalnych. Umiejętności, które budować będą w zawodniku pewność siebie, wyższy stan koncentracji i finalnie pozwolą na więcej swobody i kreacji podczas meczy.

I na koniec nie zapominaj, aby trening sprawiał piłkarzom radość. Ponieważ piłka nożna jest tylko narzędziem, aby rozwijać kreatywność, aby budzić potencjał zawodnika. Nie każdy z twoich podopiecznych będzie grał w ekstraklasie, nie każdy wyjedzie na kontrakt do zagranicznego klubu, nie każdy z nich zwiąże swoją przyszłość z piłką nożną. Ale każdy z nich, to czego nauczy się na boisku, będzie mógł wykorzystać w przyszłości, w swoim życiu prywatnym i zawodowym.

Artykuł ukazał się w 39. numerze czasopisma "Asystent Trenera".