Musieć to ja nigdy nie muszę. Dla mnie nie istnieje: musisz. Robię tylko to, czego sam chcę.* To zdanie chyba najlepiej opisuje legendę piłki nożnej. Człowieka, który regularnie sprzeciwiał się zastanym regułom, na boisko wprowadził futbol totalny, a przy tym nie bał się mówić, kiedy coś mu się nie podobało. W swoich słowach oraz zachowaniu był zarówno błyskotliwy i wizjonerski, jak również kłótliwy i arogancki. Często nawet wręcz bezczelny, dyktując warunki i zmieniając podczas meczów ustawienie kolegów z drużyny, najpierw jako piłkarz, a później jako trener. A wszystko zaczęło się, kiedy Johan Cruyff – będąc jeszcze dzieckiem – rozgrywał mecze na ulicach amsterdamskiego Betondorp. Już wtedy piłka kleiła mu się do nogi, dryblował, strzelając gola za golem. Kiedy jego mama sprzątała klubowe szatnie i toalety Ajaksu, on rozkładał ręczniki dla zawodników pierwszej drużyny, robił im zakupy, a podczas treningów wyciągał piłki z krzaków. Mając 12 lat umiera mu ojciec i dla młodego człowieka Ajaks staje się jedną wielką rodziną tworzoną przez wielu piłkarskich ojców. Do klubu zostaje przyjęty bez testów w wieku 10 lat. W nim dorasta i tu zaczyna kształtować się jego tożsamość. Z tym klubem podpisuje również swój pierwszy zawodowy kontrakt i razem z zespołem sięga po najważniejsze piłkarskie trofea, w tym w trzykrotnie z rzędu wygrywając Puchar Europy (dzisiaj Ligę Mistrzów). W ciągu 6 lat Ajaks z przeciętnego klubu przekształca się w najlepszą drużynę na świecie. Po licznych sukcesach w swoim kraju, postanawia przenieść swoje piłkarskie umiejętności do Barcelony, z którą zdobywa m.in. upragnione od 14 lat mistrzostwo Hiszpanii. Po 5 sezonach gry na stadionie Camp Nou podejmuje decyzję, że żegna się z zawodowym futbolem. Jednak przerwa ta okazuje się trwać krótko. Nie mija 7 miesięcy i Cruyff ponownie zakładki korki, piłkarski strój, ale tym razem w barwach klubu Los Angeles Aztecs. Jego debiutancki sezon w amerykańskiej piłce nożnej jest bardzo udany: 27 rozegranych meczów, 14 strzelonych goli i jeszcze więcej asyst, a przy tym zostaje najbardziej wartościowym zawodnikiem sezonu. Następnie gra przez chwilę w Washington Diplomats oraz hiszpańskim klubie Levante. Mając 34 lata historia zatacza koło i Cruyff jako zawodnik wraca najpierw do Ajaksu, aby następnie – po krótkim epizodzie z klubem Feyenoord Rotterdam – ostatecznie zakończyć klubową karierę. Jako piłkarz nigdy nie potrafił przyjąć do wiadomości porażki, ale w końcu musiał się poddać. 24 marca 2016 roku zmarł po długiej walce z rakiem płuc. A o tym, jak wyglądała piłkarska, trenerska i również osobista droga człowieka, który przez całe swoje życie nie uznawał kompromisów oraz zawsze stawiał na swoim, dowiesz się z książki Johan Cruyff. Biografia totalna.

Czytając książkę będziesz wiedzieć także:
- czego dotyczył specjalny kontrakt młodzieżowy, który Johan jako 15-nastolatek podpisał z Ajaksem,
- dlaczego, trenując piłkę nożną, zrezygnował z gry w baseball, w który był równie dobry,
- co napisał o Johanie w swojej opinii psycholog zatrudniony przez Ajaks,
- jak piłkarz wykorzystywał przed meczami trening wyobrażeniowy,
- czym był tzw. Cruyff Turn, naśladowany później przez piłkarzy na całym świecie,
- które dwa gole według piłkarza są jego najpiękniejszymi w całej karierze,
- dlaczego Johan otrzymał zakaz z gry w reprezentacji Holandii aż na 12 miesięcy,
- jakie rutyny przed meczami stosowali piłkarze Ajaksu, w tym Cruyff,
- co oznaczało wśród piłkarzy Ajaksu hasło „mam go już na spodenkach”,
- co takiego stało się, że w trakcie Mistrzostw Świata w 1974 roku Holandia, uznawana za najlepszą drużynę całego turnieju, przegrała finał,
- dlaczego według Cruyffa psycholog jest ważną częścią zespołu trenerskiego,
- z jakich powodów piłkarz postanowił opuścić rodzinny Ajaks na rzecz gry w Barcelonie,
- dlaczego w reprezentacji Holandii wystąpił tylko 48 razy, chociaż mógł grać znacznie więcej,
- co było największym nałogiem Johana,
- co spowodowało, że pomimo ogłoszenia w Barcelonie zakończenia klubowej kariery, postanowił ponownie wrócić na boisko w USA,
- jak Cruyff zaczął trenować piłkarzy Ajaksu, nie mając jeszcze trenerskiej licencji,
- co uważa za największą porażkę w trakcie całej swojej piłkarskiej kariery,
- na czym polegała obsesja Cruyffa związana z sygnalizacją świetlną,
- który rodzaj łamigłówek najczęściej rozwiązywał,
- oraz na czym dokładnie, według Cruyffa, polegał tzw. futbol totalny.

Opinia o książce: Są książki, które się czyta, odkłada na półkę, a następnie się o nich zapomina. Są też książki, które pochłania się kartka za kartką, które otwierają głowę, zatrzymują i dają mocno do myślenia. A kiedy czytasz ostatnie zdanie i wiesz już, że to koniec, w głowie pojawia się myśl: Ale to było dobre. I taką książką jest zdecydowanie historia o Johanie Cruyffie, gdzie słowa w tytule biografia totalna są jak najbardziej na właściwym miejscu. Z jednej strony, autor w totalny, chronologiczny sposób – bo bardzo szczegółowo na 645 stronach – opisał wszystkie (albo pewnie prawie wszystkie) aspekty z pracy i życia Cruyffa, zarówno te piłkarskie oraz trenerskie, jak i osobiste oraz biznesowe. Przy tym, ciekawie przedstawił czasy piłki nożnej, kiedy wielu piłkarzy w ciągu dnia pracowało jeszcze na etacie, a wieczorami trenowało w klubach. Czasy, kiedy zawodnicy nie mieli swoich menadżerów, a klubowy transfer pomiędzy krajami był zakazany. A tu nagle pojawia się Cruyff, który zaczyna zmieniać oblicze piłki nożnej, a na boisku wdrażać tzw. ideę futbolu totalnego. Przy tym, wychodzi z założenia, że zasady są po to, aby je zmieniać, a jeżeli tych zasad jeszcze nie ma, to trzeba je po prostu stworzyć. Jednocześnie, najpierw jako piłkarz, a później jako trener, w tym co robił był wizjonerem, wręcz piłkarskim filozofem, który widział więcej niż inni oraz pragnął osiągać więcej niż inni. Swoimi pionierskimi (na tamte czasy) działaniami był także przykładem, że piłkarz może zarabiać pieniądze nie tylko na boisku, ale również poza nim. Podsumowując, moim zdaniem jest to jedna z najlepszych sportowych biografii przeczytanych dotychczas w 2024 roku. Must have dla każdego piłkarza, trenera, fana piłki nożnej. Warto zainspirować się historią Cruyffa, który swym nieszablonowym podejściem, na kilkadziesiąt lat, ukształtował grę wielu piłkarzy i klubów. Przy tym, dobrym uzupełnieniem będzie wydana rok wcześniej książka Johan Cruyff. Autobiografia, w której Cruyff z własnej perspektywy opowiada historię swojego życia. Książka, którą również warto przeczytać.

Lekcja mentalna od Johana Cruyffa: Pod koniec swojego życia Cruyff został zapytany o swój najlepszy okres w piłkarskiej karierze. Co odpowiedział? Najwspanialej miałem się oczywiście w Ajaksie od 12 do 17 roku życia. To był bez dwóch zdań najpiękniejszy czas. Może dlatego, że wtedy grało się o nic. Może dlatego, że wszyscy mi jeszcze pomagali.* Słowa te pokazują, który moment w karierze dawał piłkarzowi największą radość z gry, podczas gdy wkraczając w sport seniorski, radość ta powoli zaczynała się zmniejszać, a w jej miejsce zaczęły pojawiać się oczekiwania, wyzwania i związana z nimi coraz większa presja. I to właśnie presja często powoduje, że na poziomie juniorskim młodzi zawodnicy rezygnują z uprawiania dyscypliny sportowej. Z kolei na poziomie wyczynowym, zbyt duża presja w dłuższej perspektywie może prowadzić do depresji, poważnej choroby psychicznej. Pytanie w takim razie, jak lepiej zarządzać presją? Jak zadbać o swoje zdrowie psychiczne? Od czego zacząć? Strategii jest wiele, ale w pierwszej kolejności warto uświadomić sobie, jak jako sportowiec postrzegasz presję? Ponieważ w dużej mierze to, jak presja będzie na Ciebie wpływać, zależeć będzie od Twojej interpretacji. Zależeć będzie od tego, jaką narrację zaczniesz budować wobec sytuacji, przed którą właśnie stoisz. Czy jako wyzwanie czy zagrożenie? Czy jako szansę czy być może potencjalną stratę? Jeżeli będzie to wyzwanie/szansa, to prawdopodobnie presja będzie działać na Twoją korzyść, i zapewne częściej pojawiać się będzie u Ciebie tzw. eustres. Innymi słowy stres pozytywny, który będzie zwiększać Twoją pewność siebie oraz sprzyjać będzie wyższej koncentracji uwagi. Jeżeli z kolei sytuację będziesz traktować jako zagrożenie/stratę, to duża szansa, że pojawi się dystres – tzw. stres negatywny. Ten może powodować lęk, niewspierający dialog wewnętrzny, napięcie w ciele, które wpływać będą na obniżenie Twojego sportowego wykonania. Dlatego w pierwszej kolejności warto zadbać o odpowiednią interpretację sytuacji, kiedy pojawia się presja, aby nadać jej odpowiednie ramy. Dodatkowo, jak pokazują badania naukowe, pomocne dla Ciebie sportowcu będzie nauczenie się regulacji pobudzenia fizjologicznego**, aby w sytuacjach stresu i presji – stosując m.in. oddech czy trening relaksacyjny – optymalnie się pobudzić, co pozytywnie może przełożyć się na Twoją sportową grę. Dodatkowo skuteczny może okazać się także tzw. trening polisensoryczny***, mający na celu stworzenie już podczas treningów potencjalnych sytuacji wywołujących presję, a następnie nauczenie się, jak skuteczniej nimi zarządzać. Strategii radzenia sobie z presją jest wiele i warto wybrać dla siebie te, dzięki którym będziesz wykorzystywać presję jako swój atut, aby działała ona na Twoją korzyść, a nie przeciwko Tobie.

Autor: Auke Kok. Data wydania: 19/06/2024. Wydawnictwo: SQN.

Więcej informacji o książce znajdziesz na stronie wydawnictwa: https://www.wsqn.pl/ksiazki/johan-cruyff-biografia-totalna/

* Przytoczone w artykule cytaty pochodzą z książki Johan Cruyff. Biografia totalna.

** Balk, Y. A., Adriaanse, M. A., De Ridder, D. T., Evers, C. (2013). Coping under pressure: Employing emotion regulation strategies to enhance performance under pressure. Journal of Sport and Exercise Psychology, 35(4), 408-418.

*** Low, W. R., Freeman, P., Butt, J., Stoker, M., Maynard, I. (2023). The role and creation of pressure in training: Perspectives of athletes and sport psychologists. Journal of Applied Sport Psychology, 35(4), 710-730.